Ο ελεύθερος επαγγελματίας μεταφραστής και το κατ’ οίκον γραφείο

της Δήμητρας Σταφυλιά

1. Εισαγωγή

european-union2Η πρόσφατη έρευνα The Status of the Translation Profession in the European Union[1] της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που δημοσιεύθηκε το 2012 παρατηρεί ότι ο μεταφραστικός κλάδος διάγει μια εποχή επαγγελματοποίησης και διαπιστώνει την προσπάθεια αναβάθμισής του μέσω της απόκτησης εξειδικευμένων δεξιοτήτων και εκπαίδευσης, της θέσπισης ελάχιστων αμοιβών και χρεώσεων, της συγκρότησης επαγγελματικών ενώσεων και της υιοθέτησης αρχών δεοντολογίας που διέπουν την επαγγελματική πρακτική. Η ίδια έρευνα σημειώνει επίσης ότι αν και το 74% των μεταφραστών στην Ευρωπαϊκή Ένωση απασχολούνται ως ελεύθεροι επαγγελματίες και ο μέσος όρος μερικής απασχόλησης είναι ιδιαίτερα υψηλός στο 60% –στοιχεία που δεν συνάδουν με τα παραδοσιακά μοντέλα της επαγγελματοποίησης– κάτι τέτοιο δεν αποκλείει την ανάληψη επιχειρηματικότητας, την υιοθέτηση μιας επαγγελματικής ταυτότητας ή την προσφυγή σε συλλογικές δράσεις.[2]

Ωστόσο, η προ-επαγγελματοποίησης εποχή έχει δημιουργήσει ορισμένες εσφαλμένες και βαθιά ριζωμένες εντυπώσεις σχετικά με το επάγγελμα που θα πρέπει να εκλείψουν από τους ίδιους τους μεταφραστές, τους αποδέκτες των μεταφραστικών υπηρεσιών και το ευρύτερο κοινό γενικότερα, καθώς η αναπαραγωγή τους τελικά βλάπτει αυτή τη διαδικασία αναγνώρισης του επαγγέλματος υποβαθμίζοντάς το σε μια ευκαιριακή ενασχόληση για γλωσσομαθείς ανεξαρτήτως επιπέδου γλωσσομάθειας και γνωστικών ικανοτήτων, και παραπληροφορεί τους επίδοξους μεταφραστές ως προς τις απαιτήσεις για μια επιτυχημένη πορεία στο χώρο.

Ως εκ τούτου, στη συνέχεια θα παρουσιαστούν ενδεικτικά, από πρακτικής άποψης και βάσει εμπειρίας, (α) ορισμένοι κοινοί μύθοι (ή παρανοήσεις) σχετικά με τον ελεύθερο επαγγελματία μεταφραστή που διατηρεί κατ’ οίκον γραφείο, οι οποίες ενδεχομένως ακόμα και να δυσχεραίνουν την παραπάνω διαδικασία επαγγελματοποίησης, και (β) η οπτική θεώρηση του ελεύθερου επαγγελματία μεταφραστή από τρίτους, αλλά και από τον ίδιο του τον εαυτό, η οποία ενισχύει ακόμα περισσότερο τη ‘σχιζοφρενική’ και διχαστική οριοθέτηση του επαγγέλματος.

2. Οι μύθοι…

2.1. Γίνεσαι ελεύθερος επαγγελματίας επειδή δεν βρίσκεις μόνιμη εργασία

Freelance translator
via

Είναι γεγονός ότι οι θέσεις πλήρους απασχόλησης για μεταφραστές γίνονται όλο και πιο σπάνιες ή μεταλλάσσονται σε παρεμφερή επαγγέλματα που αφορούν περισσότερο την παραγωγή συνολικά ή την παροχή γλωσσικών υπηρεσιών γενικότερα. Είναι ενδεικτικό ότι το ελληνικό δημόσιο δεν έχει ανακοινώσει μόνιμες θέσεις μεταφραστών-διερμηνέων τα τελευταία 2 χρόνια περίπου, ενώ βλέπουμε μεγάλους οργανισμούς να βασίζονται στις υπηρεσίες εξωτερικών προμηθευτών ως πιο οικονομική και ευέλικτη λύση, αντί να δημιουργούν εσωτερικά μεταφραστικά τμήματα. Ο πανευρωπαϊκός μέσος όρος του 74% για τους ελεύθερους επαγγελματίες μεταφραστές είναι ενδεικτικός ότι δεν ακολουθείται μια παραδοσιακή δομή επαγγελματικής εξέλιξης, συνεπώς το ελευθέριο επάγγελμα αποτελεί μια εργασιακή διέξοδο που προκύπτει άμεσα από τις ανάγκες, τα εργασιακά μοντέλα και τις εργασιακές σχέσεις ενός ολόκληρου κλάδου, είναι πλέον η ταυτότητα, ο κανόνας, και δεν θα πρέπει να στιγματίζει τον επαγγελματία.

Είναι γεγονός ότι ένας σημαντικός αριθμός πτυχιούχων μεταφραστών αποφασίζει να μην ασκήσει το επάγγελμα, καθώς δεν κατορθώνει να βρει μόνιμη θέση εργασίας –κατά την πεπαλαιωμένη ελληνική αντίληψη– με αποτέλεσμα η απόρριψη και η απογοήτευση να δημιουργούν αρνητικά συναισθήματα για τη γενικότερη αξία των σπουδών τους και των προσωπικών και επαγγελματικών τους ικανοτήτων. Ωστόσο, αν συνειδητοποιήσουν και αποδεχτούν τη φυσιογνωμία του επαγγέλματος, οι νεοεισερχόμενοι θα μπορέσουν να επικεντρώνουν καλύτερα τις προσπάθειες επαγγελματικής εδραίωσης και εξέλιξης, θέτοντας ρεαλιστικούς στόχους, και τελικά να ανατρέψουν την εικόνα της ‘εύκολης, ευκαιριακής ενασχόλησης’ μέσω του επαγγελματισμού και της εξειδίκευσης.

2.2. Το κατ’ οίκον γραφείο είναι ο φορητός υπολογιστής, ώστε να παίρνω τη δουλειά μου όπου πάω

translation in the park
via

Τι είναι τελικά το κατ’ οίκον γραφείο; Ευκολότερο είναι να περιγράψουμε τι ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ. Δεν είναι ο φορητός υπολογιστής στην κουζίνα με τα λεξικά στο πάτωμα, ούτε στη βεράντα, ενώ πίνουμε τον καφέ μας. Δεν είναι ούτε η τραπεζαρία, ούτε το σαλόνι. Αυτή η εικόνα προκύπτει από την κοινή αντίληψη ότι ο ελεύθερος επαγγελματίας μεταφραστής δεν χρειάζεται συγκεκριμένο χώρο εργασίας, ούτε καν ωράριο, και ότι μπορεί να προσαρμόσει εύκολα την εργασία του στις οικογενειακές κ.λπ. υποχρεώσεις του, συνεπώς δεν υφίσταται ανάγκη για οριοθετημένο εργασιακό χώρο.

Ωστόσο ο μεταφραστής χρειάζεται ένα χώρο αποκλειστικά αφιερωμένο για την επαγγελματική του δραστηριότητα, που θα προστατεύει εξάλλου το απόρρητο των εγγράφων και του υλικού γενικότερα που καλείται να μεταφράσει, με τα εργαλεία της εργασίας του, με εργονομικά μελετημένο εξοπλισμό και μια ατμόσφαιρα που δεν κουράζει οπτικά, σωματικά και πνευματικά, δεδομένου ότι εκτελεί πολύωρη καθιστική εργασία μπροστά στην οθόνη υπολογιστή και τα συχνότερα προβλήματα υγείας, μεταξύ πολλών άλλων, που αντιμετωπίζει είναι οπτική κόπωση, εμφάνιση ή και επιδείνωση προϋπάρχουσας μυωπίας, τενοντίτιδα και σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα, κεφαλαλγίες, οσφυαλγίες, δυσμορφίες της πλάτης και του αυχένα λόγω της στάσης σώματος.

Περαιτέρω, πρόκειται για το χώρο που δηλώνεται επίσημα ως επαγγελματική έδρα και ένα ποσοστό του ενοικίου καταχωρείται στα λογιστικά βιβλία ως επαγγελματική δαπάνη. Το ίδιο ισχύει για τους λογαριασμούς των υπηρεσιών κοινής ωφελείας (ΔΕΗ, τηλέφωνο κ.λπ.) καθώς και για κάθε αγορά εξοπλισμού, λογισμικού και ειδών γραφείου. Τα ανωτέρω ισχύουν ακόμα και αν πρόκειται για γονική στέγη. Ωστόσο αυτό συνεπάγεται επίσης ότι ο χώρος είναι ανοιχτός για έλεγχο από τις φορολογικές αρχές.

2.3. Το μόνο που χρειάζομαι είναι ο υπολογιστής – δεν χρειάζομαι αρχικό κεφάλαιο, επιχειρηματικό σχέδιο ή λογιστή

home-freelance-translators-1
via

Αν κάποιος έχει σκοπό να ανοίξει, για παράδειγμα, ένα κατάστημα, δεν θα διανοούταν να το πράξει χωρίς να έχει εξασφαλίσει αρχικό κεφάλαιο, να έχει καταρτίσει ένα επιχειρηματικό σχέδιο και να έχει βρει λογιστή. Δυστυχώς, πολλοί μεταφραστές ξεκινούν χωρίς να λαμβάνουν υπόψη την επιχειρηματική πλευρά της δραστηριότητάς τους. Δεν σχεδιάζουν μακροπρόθεσμα, δεν κατανοούν βασικές λογιστικές αρχές, δεν γνωρίζουν απλά μέσα και μεθόδους προώθησης και προβολής. Ωστόσο, πρέπει να γίνει συνείδηση ότι ο μεταφραστής πουλάει υπηρεσίες σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον, σε μια αγορά.

Ως εκ τούτου ο νεοεισερχόμενος μεταφραστής χρειάζεται το αρχικό κεφάλαιο για να αποκτήσει τον εξοπλισμό και το λογισμικό που θα του επιτρέψουν να γίνει πιο ανταγωνιστικός και, το βασικότερο, πιο παραγωγικός, μια έννοια που συνδέεται άμεσα με την ανταγωνιστικότητα. Το θετικό τουλάχιστον είναι ότι σε σύγκριση με προηγούμενες εποχές, το απαιτούμενο αρχικό κεφάλαιο έχει μειωθεί αφενός μεν επειδή οι τιμές για βασικό εξοπλισμό και περιφερειακά παρουσιάζουν πτώση, και αφετέρου χάρη σε μια πληθώρα δωρεάν εφαρμογών και προγραμμάτων που είναι πλέον συμβατά με κύριες μεταφραστικές μνήμες, τα Windows και το Office, και μπορούν να υποκαταστήσουν προσωρινά (ή μόνιμα) ορισμένα ακριβότερα προγράμματα, δίνοντας ώθηση στους νεοεισερχομένους, ώστε να μπορούν να ξεκινήσουν άμεσα εργασία.

Περαιτέρω, ο νεοεισερχόμενος μεταφραστής χρειάζεται το επιχειρηματικό σχέδιο για να υπολογίσει τη βιωσιμότητά του και πώς θα προσεγγίσει τους πελάτες. Το επιχειρηματικό σχέδιο δεν χρειάζεται να είναι κάτι περίπλοκο. Εξάλλου υπάρχουν πάμπολλοι ηλεκτρονικοί πόροι που διατίθενται δωρεάν και μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως βάση. Μπορεί να είναι ένα απλό έγγραφο όπου διατυπώνονται π.χ. η τρέχουσα κατάσταση της αγοράς, η απαραίτητη τεχνογνωσία και τα εργαλεία, οι προσφερόμενες υπηρεσίες, τα χαρακτηριστικά των πελατών, οι ανταγωνιστές, οι δαπάνες, οι χρεώσεις κ.λπ.

Ωστόσο, παρά τους διαθέσιμους πόρους, αρκετοί νέοι ελεύθεροι επαγγελματίες εξακολουθούν να μην υπολογίζουν τι πρέπει να κερδίζουν για να συνεχίζουν τη δραστηριότητά τους, με αποτέλεσμα συχνά να αδυνατούν να καλύψουν ακόμα και τις ασφαλιστικές εισφορές τους. Δεν σκέφτονται ότι η εισροή των όγκων εργασίας παρουσιάζει διακυμάνσεις και εξαρτάται από παράγοντες όπως το οικονομικό κλίμα, οι πολιτικές εξελίξεις, οι τεχνολογικές καινοτομίες, η καταναλωτική συμπεριφορά, η εφαρμογή νέας νομοθεσίας, οι εξαγορές και συγχωνεύσεις εταιρειών κ.λπ. Δεν προγραμματίζουν για να αντιμετωπίσουν τους ‘ήσυχους μήνες’, ενώ άλλοι στηρίζουν μεγάλο ποσοστό του εισοδήματός τους σε 1 ή 2 πελάτες χωρίς να κατανοούν ότι για να είναι υγιής η δραστηριότητά τους χρειάζονται μια ευρύτερη και σωστά κατανεμημένη πελατειακή βάση.

Τέλος, ο μεταφραστής χρειάζεται τις υπηρεσίες λογιστή ή φοροτεχνικού επειδή πλέον η φορολογική νομοθεσία είναι τόσο απρόβλεπτη, ο Κώδικας Στοιχείων και Βιβλίων στην Ελλάδα έχει γίνει τόσο περίπλοκος και τα πρόστιμα είναι τέτοια, που δεν αφήνουν άλλη επιλογή, ενώ πρόσφατα το ίδιο το κράτος έχει νομοθετήσει και εξαναγκάσει τους ελεύθερους επαγγελματίες να χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες λογιστών.

2.4. Ο επαγγελματίας με κατ’ οίκον γραφείο είναι σε πιο δυσχερή θέση από τον επαγγελματία με εξωτερικό γραφείο

Ένας άλλος μύθος είναι ότι ο επαγγελματίας με κατ’ οίκον γραφείο αναγκάζεται να δουλεύει από το σπίτι επειδή κερδίζει λιγότερα, ενώ ο επαγγελματίας με εξωτερικό γραφείο έχει μεγαλύτερα κέρδη, είναι οικονομικά πιο εύρωστος, συνεπώς έχει την πολυτέλεια να διατηρεί ξεχωριστό επαγγελματικό χώρο. Ωστόσο, οι επιλογές της επαγγελματικής στέγης καθορίζονται από παράγοντες όπως η περιοχή/τοποθεσία, τα χαρακτηριστικά των πελατών, το κόστος, η ευκολία πρόσβασης, ακόμα και η οικογενειακή κατάσταση και οι συνεχιζόμενες σπουδές ή τα χόμπι, που επίσης καθορίζουν τις στρατηγικές εύρεσης νέων πελατών και προβολής/προώθησης των παρεχόμενων υπηρεσιών.

Το ένα σίγουρο κοινό σημείο είναι ότι τόσο το ‘εσωτερικό’ γραφείο στο σπίτι όσο και το ‘εξωτερικό’ ως ανεξάρτητος επαγγελματικός χώρος είναι γραφεία, με άλλα λόγια έχουν εξίσου τη δυνατότητα να αναλαμβάνουν και να διαχειρίζονται μεγάλα έργα, να συνεργάζονται με εξωτερικούς μεταφραστές και να δημιουργούν εικονικές ομάδες εργασίας. Η σημερινή τεχνολογία άλλωστε διευκολύνει περισσότερο από ποτέ άλλοτε τη δημιουργία τους. Το άλλο σίγουρο είναι ότι και οι δύο υφίστανται τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης, της στρέβλωσης της αγοράς και του αθέμιτου ανταγωνισμού.

Βασική διαφορά είναι ότι στην περίπτωση του κατ’ οίκον γραφείου (ακόμα περισσότερο αν πρόκειται για ενοικιαζόμενη κατοικία), ο χώρος είναι περιοριστικός παράγοντας. Δεν μπορείς, για παράδειγμα, να βάλεις πινακίδα με τα στοιχεία σου για να διαφημιστείς, τις περισσότερες φορές δεν μπορείς να κάνεις καταχωρήσεις σε ηλεκτρονικά και έντυπα μέσα με τη διεύθυνσή σου, καθώς οι λοιποί ένοικοι δεν επιθυμούν αγνώστους να μπαινοβγαίνουν για λόγους ασφαλείας, δεν μπορείς να δεχτείς πελάτες στο σπίτι και πάλι για λόγους ασφαλείας ή σπαταλάς χρόνο για να μεταβείς σε συναντήσεις προκειμένου να παραλάβεις ή να παραδόσεις εκτυπωμένες μεταφράσεις, και οι πελάτες δεν μπορούν να σε βρουν με την ίδια ευκολία. Συνεπώς, ήδη όταν έχεις ένα γραφείο στο σπίτι δεν μπορείς να αξιοποιήσεις την αγορά των ιδιωτών με την ίδια ευκολία όπως ένας κατεξοχήν επαγγελματικός χώρος και δεν μπορείς να κάνεις επίσημες συναντήσεις με τους πελάτες σου. Προσανατολίζεσαι συνήθως σε ένα απρόσωπο διαεταιρικό μοντέλο (business-to-business), καθώς υπάρχει μια σχετική ασφάλεια, οργάνωση και αυτοματοποίηση των διαδικασιών που ενισχύουν την παραγωγικότητα.

Από τα παραπάνω ενδεικτικά σημεία προκύπτει ότι βασικό πλεονέκτημα του κατ’ οίκον γραφείου είναι η δυνατότητα προσαρμογής της εργασίας στον τρόπο ζωής, με το 70% των μεταφραστών να είναι γυναίκες[3], καθώς η ευελιξία που προσφέρει αυτός ο τύπος απασχόλησης επιτρέπει την άσκηση των ‘παραδοσιακών’ ρόλων της γυναίκας (τουλάχιστον στο πατριαρχικό κοινωνικό μοντέλο) ως συζύγου και μητέρας, με αποτέλεσμα τη φεμινοποίηση αυτού του επαγγέλματος.

Από την άλλη, όσο ελκυστική και αν είναι αυτή η ευελιξία και ελευθερία για τον καθένα, μπορεί να αποτελέσει βάρος. Δεν υπάρχει ανθρώπινη επαφή, συναδελφικότητα, καθοδήγηση, ανταλλαγή – στοιχεία που βελτιώνουν τις δεξιότητες του επαγγελματία. Ως άτομο, πρέπει να διαθέτεις αυτοπειθαρχία ακόμα και όταν κανένας δεν σε επιβλέπει, καθώς καλείσαι να ακολουθείς τα ωράρια και τους ρυθμούς των πελατών σου, που μπορεί να εδρεύουν και σε διαφορετικές ζώνες ώρας, σαν να είσαι ένα απομακρυσμένο μέλος της ομάδας και ως εκ τούτου πρέπει να απαντάς σε τηλεφωνήματα και email εγκαίρως, να τηρείς αυστηρές προθεσμίες και να συνεισφέρεις κάτι περισσότερο, ώστε να γίνει αισθητή η ποιότητα και η διαφορετικότητα των υπηρεσιών σου. Ένα ακόμα μειονέκτημα, φυσικά, είναι ότι πρέπει να θυσιάσεις μέρος της οικίας σου για τη δουλειά σου.

3. Οι οπτικές…

3.1. Η οπτική της οικογένειας και των φίλων

what-my-friends-think-I-do-what-i-actually-do-translators-500x311Συνήθως ο οικογενειακός και φιλικός/κοινωνικός περίγυρος δεν αντιμετωπίζουν τον ελεύθερο επαγγελματία μεταφραστή ως εργαζόμενο πλήρους απασχόλησης και δεν φαίνεται να κατανοούν ότι ακολουθεί κάποιο ωράριο, έχει ένα πελατολόγιο που πρέπει να εξυπηρετεί, έχει εξειδίκευση και δεξιότητες που πρέπει να ανανεώνει, έχει υποχρεώσεις που μπορεί να εκτείνονται και εκτός του εργασιακού αντικειμένου του. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι δεν υπάρχουν εμφανή στοιχεία ‘κύρους’ και ‘ελέγχου’ που να εξυψώνουν την απασχόληση αυτή ως αυτόνομο επάγγελμα, αποδίδοντας στη συνείδησή τους χαμηλότερη αξία[4]. Επιπλέον, η ευελιξία αυτής της μορφής απασχόλησης παρερμηνεύεται στην κοινή αντίληψη και δυσχεραίνει το διαχωρισμό μεταξύ εργασιακών και προσωπικών ωρών, ο χώρος άσκησης της εργασίας δεν γίνεται σεβαστός επειδή είναι κοινόχρηστος ή ανοικτός, ούτε και το πρόγραμμα εργασίας καθώς θεωρείται ότι μπορεί να προσαρμοστεί εύκολα και ο χρόνος να αναπληρωθεί αργότερα, ενώ θεωρείται αυτονόητο και αναμενόμενο η οικογένεια και οι κοινωνικές σχέσεις να έχουν προτεραιότητα έναντι των εργασιακών υποχρεώσεων, κάτι που δεν θα συνέβαινε φυσικά στην περίπτωση ενός επαγγέλματος με ‘κύρος’, σε έναν κλασικό χώρο γραφείου, με μια παραδοσιακή εργασιακή σχέση και ένα θεσμοθετημένο ωράριο. Συμπέρασμα: Το κατ’ οίκον γραφείο πρέπει να είναι άβατο για την οικογένεια και τους φίλους. Ο μεταφραστής πρέπει να ορίσει όρια από νωρίς, για να αποφεύγονται τυχόν προστριβές και παρενοχλήσεις.

3.2. Η οπτική του κράτους

Από την αντίληψη του ‘μη επαγγελματία’ περνάμε ξαφνικά στην αντίληψη της ‘επιχείρησης’, καθώς έτσι αντιλαμβάνεται το κράτος κάθε ελεύθερο επαγγελματία. Και ενώ ορισμένα άρθρα του φορολογικού κώδικα είναι κοινά για τους ελεύθερους επαγγελματίες/επιτηδευματίες και τις επιχειρήσεις, αυτή η αντιμετώπιση δεν συνοδεύεται π.χ. από ανάλογα φορολογικά κίνητρα και ευκαιρίες ανάπτυξης, ιδιαίτερα αν αναλογιστεί κανείς ότι εν δυνάμει ο ελεύθερος επαγγελματίας μπορεί να προσφέρει και αυτός με τη σειρά του εργασία σε μεγαλύτερη κλίμακα, συνεισφέροντας στην απασχόληση και τα έσοδα.

Συνεπώς σε αυτό το πλαίσιο, ο ελεύθερος επαγγελματίας μεταφραστής είναι μια ατομική επιχείρηση και πρέπει να διαθέτει εκτενείς γνώσεις του φορολογικού κώδικα για το πώς να τηρεί βιβλία, να κόβει αποδείξεις και τιμολόγια, να συναλλάσσεται στο εσωτερικό και εξωτερικό, αλλά και νομικές γνώσεις όταν υπογράφει συμβάσεις, ώστε να είναι πάντα υποψιασμένος για αθέμιτες ‘επιχειρηματικές πρακτικές’. Σε κάθε περίπτωση όμως, δεν προστατεύεται όπως μια επιχείρηση, είναι μάλιστα εκτεθειμένος στις ανεπάρκειες του φορολογικού κώδικα.

3.3. Η οπτική του πελάτη

via
via

Για τον πελάτη ο μεταφραστής είναι κάποιος που βρίσκεται πάντα σε ετοιμότητα και διαθέτει τις δεξιότητες και τις γνώσεις να μεταφράσει ό,τι του αναθέσει, στο πλαίσιο εντατικοποίησης της μεταφραστικής εργασίας που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια. Έτσι, αναμένεται από το μεταφραστή να μεταφράζει κατά προτίμηση από και προς πολλαπλές γλώσσες, να γνωρίζει τους υφολογικούς οδηγούς και την ορολογία των τελικών πελατών, ή ακόμα και να διαμορφώνει τη γλωσσική τους εικόνα για τη συγκεκριμένη αγορά, να γνωρίζει πολλαπλούς επιστημονικούς τομείς, να διαβάζει και να εφαρμόζει άμεσα πολυσέλιδες οδηγίες –χρόνος που πολλές φορές δεν συνυπολογίζεται στο χρόνο εκτέλεσης του έργου–, να τηρεί τις προθεσμίες με την ακρίβεια χρονομέτρου (αρκεί να αναλογιστεί κανείς την ύπαρξη παράδοξων και καταχρηστικών όρων σε συμβάσεις που επιβάλλουν πρόστιμα στους μεταφραστές για καθυστερήσεις ακόμα και 15 λεπτών), να είναι πάντα διαθέσιμος μπροστά στον υπολογιστή, να μπορεί να χειριστεί 100 διαφορετικά προγράμματα λογισμικού, να είναι επιμελητής, αναθεωρητής, αξιολογητής, να είναι γρήγορος, αξιόπιστος, να τα κάνει όλα σε προσιτή τιμή που του επιβάλλεται πολλές φορές εκ των άνω. Δηλαδή επικρατεί η λογική του ‘one stop shop’, των υπηρεσιών μίας στάσης, με την πίεση της γρήγορης, εντατικής, εμπορευματοποιημένης εργασίας (παράδοξο, αν αναλογιστεί κανείς ότι ο ελεύθερος επαγγελματίας θα έπρεπε να θέτει τους δικούς του όρους παροχής της υπηρεσίας, και όχι το αντίστροφο).

3.4. Η οπτική του ελεύθερου επαγγελματία

Το να είσαι ελεύθερος επαγγελματίας σημαίνει ότι συνήθως πρέπει να κάνεις τα πάντα μόνος σου. Να διαμορφώσεις το χώρο, να εγκαταστήσεις και να συνδέσεις τον εξοπλισμό, να εγκαταστήσεις και να ρυθμίσεις το λογισμικό, να καλέσεις την τεχνική υποστήριξη ή να ψάξεις να βρεις τη λύση μόνος σου, ενώ παράλληλα διεκπεραιώνεις αιτήματα, κάνεις τη διαχείριση, τιμολογείς, συμπληρώνεις έντυπα της εφορίας, ενημερώνεις το προφίλ σου σε φόρουμ και τοποθεσίες στο διαδίκτυο, δημιουργείς τον δικό σου ιστότοπο, διαφημίζεσαι και γενικότερα δημιουργείς την επαγγελματική σου ταυτότητα. Με άλλα λόγια είσαι τεχνικός, γραμματέας, λογιστής, διαχειριστής, κάνεις έρευνα αγοράς, μπορεί να γίνεις και σχεδιαστής ιστοσελίδων και σίγουρα είσαι ‘δημοσιοσχετίστας’.

3.5. Η προσωπική οπτική

Ο μεταφραστής σε μια προσπάθεια να ανταποκριθεί σε όλες αυτές τις απαιτήσεις και αντιλήψεις, αναλαμβάνει πολλαπλούς ρόλους που συχνά δεν αφορούν αυτό καθ’ αυτό το μεταφραστικό έργο. Έτσι μπορεί να είναι συντονιστής και διαχειριστής, να προσφέρει τεχνική υποστήριξη, να δημιουργεί γλωσσάρια και υφολογικούς οδηγούς, να κάνει υποτιτλισμό, να κάνει DTP και testing λογισμικού συσκευών. Σίγουρα, καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται, θα εξελίσσονται και οι υπηρεσίες που θα προσφέρει. Ήδη η αγορά αναζητά εξειδικευμένους μεταφραστές για τη μετε-επεξεργασία (post-editing) μηχανικά μεταφρασμένου περιεχομένου, για τη μετάφραση SEΟ (search engine optimization), για βιντεοπαιχνίδια και εφαρμογές κινητών.

4. Συμπέρασμα

via
via

Εν κατακλείδι, το κατ’ οίκον γραφείο αντικατοπτρίζει τον τρόπο αντιμετώπισης της εργασίας και του επαγγέλματος. Αν κάποιος δεν διαθέτει τον απαραίτητο σεβασμό, τη δέσμευση και το πάθος που είναι απαραίτητα για επιτυχία, αυτό θα φανεί και στη δουλειά του. Η διαμόρφωση του γραφείου, ο εξοπλισμός και το λογισμικό είναι απλά εργαλεία για την εκτέλεση της εργασίας και δεν μπορούν να αναπληρώσουν την αυτοπειθαρχία, την ευελιξία και την ευστροφία που χρειάζεται κάποιος για να ακολουθεί το πρόγραμμα, τις απαιτήσεις, τα πρότυπα και τις μεθόδους εργασίας των πελατών του, αλλά ούτε την αυτοπεποίθηση να υπαγορεύει εντός λογικών πλαισίων τους δικούς του όρους εργασίας και να ζητάει δίκαιη και αρμόζουσα αμοιβή για τις υπηρεσίες του.


[1] European Commission (2012). “The Status of the Translation Profession in the European Union”. http://ec.europa.eu/dgs/translation/publications/studies/translation_profession_en.pdf (1.8.2013)

[2] ό.π. σελ. 87

[3] ό.π. σελ. 85

[4] ό.π. σελ. 86

*Tο κείμενο παρουσιάστηκε σε συντομότερη μορφή στις 17/10/2012 στην ημερίδα Γέφυρα μεταξύ πολιτισμών: το επάγγελμα του μεταφραστή στο πλαίσιο εορτασμού της Ευρωπαϊκής Ημέρας Γλωσσών με πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ΓΔ Μετάφρασης, και συνδιοργανωτές την Πανελλήνια Ένωση Επαγγελματιών Μεταφραστών Πτυχιούχων Ιονίου Πανεπιστημίου, την Πανελλήνια Ένωση Μεταφραστών, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

H Δήμητρα Σταφυλιά σπούδασε μετάφραση στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Διαθέτει μεταξύ άλλων μεταπτυχιακό MA in European Business and Languages από το South Bank University και το European Masterʼs in Human Rights and Democratisation (E.MA). Πιστεύει ακράδαντα στην ανάγκη ενεργειών που αναδεικνύουν τη μετάφραση ως επάγγελμα και τον μεταφραστή ως εξειδικευμένο επαγγελματία. Εργάζεται ως ελεύθερη επαγγελματίας μεταφράστρια από το 2002.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *