8 αφορισμοί για τη μετάφραση της ποίησης
Poesía, poésie, poesi, poezija, poezie, ljóð, şiir, poëzie, poetry… Ποιος είπε ότι η ποίηση δεν μεταφράζεται;
Όποιος ισχυρίζεται ότι υπάρχουν ποιήματα που δεν μεταφράζονται είναι σαν να υποστηρίζει ότι υπάρχουν ποιήματα που δεν διαβάζονται.
Μέτρο, ρυθμός, ομοιοκαταληξία, συνήχηση, παρήχηση, συνίζηση, μουσικότητα… Αμελητέα, θα έλεγε κανείς, τα εμπόδια που πρέπει να υπερβεί ο μεταφραστής ποίησης.
Η αυθαιρεσία είναι εγγενές στοιχείο μιας (καλής) ποιητικής μετάφρασης.
Οι μεταφραστές μεταφράζουν (ενίοτε και ποίηση). Οι ποιητές γράφουν ποίηση. Οι ποιητές-μεταφραστές γράφουν ποίηση.
Ο Ναμπόκοφ μετέφρασε τον Ευγένιο Ονιέγκιν σε πεζό στα αγγλικά. Η φήμη ότι ο Πούσκιν επεξεργάζεται την έμμετρη μετάφραση της Λολίτας στα ρωσικά διαψεύδεται ως κακοήθης.
Η μεγάλη ποίηση διεκδικεί το «έπαθλο του χρόνου», την αθανασία· η μετάφραση γνωρίζει, ευτυχώς, ότι είναι θνητή.
Ο σπουδαίος ποιητής δεν έδωσε ποτέ την άδειά του να μεταφραστεί έστω και ένα ποίημά του. Γρήγορα πέρασε στη λήθη.
Κωνσταντίνος Παλαιολόγος
Από το βιβλίο Η (α)πειθαρχία των λέξεων. Κείμενα για τη λογοτεχνική μετάφραση και την ισπανόφωνη λογοτεχνία (Εκδόσεις Γαβριηλίδη, 2014).
8 aforismos acerca de la traducción de poesía
Poesía, poésie, poesi, poezija, poezie, ljóð, şiir, poëzie, poetry… ¿Quién dijo que la poesía es intraducible?
Los que afirman que hay poemas que no se traducen es como si argumentaran que hay poemas que no se leen.
Métrica, ritmo, rima, asonancia, aliteración, sinalefa, musicalidad… Insignificantes, se podría decir, los obstáculos que ha de superar el traductor de poesía.
La arbitrariedad es inherente a toda (buena) traducción de poesía.
Los traductores traducen (a veces poesía). Los poetas escriben poesía. Los poetas-traductores escriben poesía.
Nabokov tradujo al inglés Eugenio Oneguin en prosa. Rumores de que Pushkin está elaborando la traducción en verso de Lolita al ruso se refutan como malintencionados.
La gran poesía aspira al “premio del tiempo”, la inmortalidad; la traducción sabe, afortunadamente, que es mortal.
El gran poeta nunca dio su permiso para que se tradujera ni tan solo un poema suyo. Pronto pasó al olvido.
Konstantinos Paleologos
Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος είναι Διδάκτορας Ισπανικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου της Γρανάδας και Αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Ιταλικής Φιλολογίας του ΑΠΘ στο γνωστικό αντικείμενο: Εφαρμοσμένη Μεταφρασεολογία, και ειδικό αντικείμενο: Ισπανική Λογοτεχνία. Διδάσκει επίσης Ισπανική Λογοτεχνία στο ΕΑΠ και Μετάφραση στο Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Μετάφρασης και Διερμηνείας του ΑΠΘ. Έχει μεταφράσει από τα ισπανικά στα ελληνικά έργα των Μ. ντε Ουναμούνο, Ε. Σάμπατο, Μ. Αλτολαγκίρε, Μ. Βάθκεθ Μονταλμπάν, Χ. Γιαμαθάρες, Ρ. Τσίρμπες, Λ. Μ. Πανέρο, Α. Μπράις Ετσενίκε, Φ. Μπρίνες, Α. Γκαμονέδα, Σ. Πάμιες, και Τομάς Σεγκόβια μεταξύ άλλων. Έχει εκδώσει το ελληνοϊσπανικό και ισπανοελληνικό Γλωσσάριο αθλητικών όρων (Εκδόσεις Πατάκη, 2007), την ανθολογία ισπανόφωνου μικροδιηγήματος Mini71cuentos (Εκδόσεις Μ. Σιδέρη, 2012), την (Α)πειθαρχία των λέξεων. Κείμενα για τη λογοτεχνική μετάφραση και την ισπανόφωνη λογοτεχνία (Εκδόσεις Γαβριηλίδη, 2014) και την ανθολογία ισπανόφωνου ερωτικού μικροδιηγήματος Βγάλε ένα φύλλο… (Εκδόσεις Μ. Σιδέρη, 2014).
Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος θα συμμετάσχει στο 1ο Translation Slam που διοργανώνει η ΠΕΕΜΠΙΠ στα πλαίσια της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης.
Featured image via