CAT-Quickies: Πώς να κάνετε παραλληλοποίηση κειμένων με το Align Assist

του Νίκου Κάτρη

Παραλληλοποίηση (alignment) ονομάζεται η διαδικασία με την οποία αντιστοιχίζουμε τις προτάσεις ενός κειμένου στη γλώσσα-πηγή με τις μεταφράσεις τους στη γλώσσα-στόχος. Τα σώματα παράλληλων κειμένων έχουν σήμερα ευρεία εφαρμογή στους τομείς της υπολογιστικής γλωσσολογίας, της επεξεργασίας φυσικής γλώσσας και στη μηχανική μετάφραση.

Η παραλληλοποίηση όμως είναι μια σημαντική λειτουργία και στο πλαίσιο της χρήσης προγραμμάτων μεταφραστικής μνήμης (TM) ή μεταφραστικού περιβάλλοντος (TEnT). Με τη διαδικασία αυτή μπορούμε να δημιουργήσουμε μεταφραστικές μνήμες από αρχεία που μεταφράσαμε χωρίς κάποιο μεταφραστικό εργαλείο. Αυτό σημαίνει ότι ένας μεταφραστής που για χρόνια μετέφραζε χωρίς κάποιο πρόγραμμα και διαθέτει τα αρχικά και τα μεταφρασμένα αρχεία μπορεί από αυτά να δημιουργήσει μεταφραστικές μνήμες, δημιουργώντας έτσι έναν πολύτιμο πόρο που μέσα από το κατάλληλο εργαλείο μπορεί να διευκολύνει σημαντικά τη δουλειά του.

Τα περισσότερα μεταφραστικά εργαλεία, όπως το Trados ή το MemoQ, προσφέρουν τη δυνατότητα παραλληλοποίησης μεταφρασμένων κειμένων για τη δημιουργία μεταφραστικής μνήμης μέσω κάποιας περισσότερο ή λιγότερο περίπλοκης διαδικασίας. Το Trados, για παράδειγμα, παρείχε μέχρι την έκδοση 2011 ένα ξεχωριστό εργαλείο, το WinAlign, με το οποίο ο χρήστης μπορούσε να δημιουργήσει μία μνήμη από ήδη μεταφρασμένα αρχεία. Στην έκδοση 2014 το εργαλείο αυτό ενσωματώθηκε στο κυρίως περιβάλλον εργασίας του προγράμματος, με περιορισμένες δυνατότητες επεξεργασίας, κάτι που όμως βελτιώθηκε σημαντικά με το service pack 1 που κυκλοφόρησε πριν από λίγες εβδομάδες.

Μετά, λοιπόν, από το OmegaT και το Apsic Xbench, στο άρθρο αυτό δούμε το πώς μπορεί κάποιος να κάνει παραλληλοποίηση κειμένων χρησιμοποιώντας ακόμα ένα δωρεάν εργαλείο, το Align Assist. Το Align Assist παρέχεται από την Ginstrom IT Solutions, η οποία διαθέτει το Felix, ένα άλλο σύστημα μεταφραστικής μνήμης.  Ένα πολύ θετικό χαρακτηριστικό που έχει αυτό το εργαλείο είναι η απλότητα στη χρήση. Το πρόγραμμα υποστηρίζει τις ακόλουθες μορφές αρχείων:

• Microsoft Word (.doc, .rtf)
• Microsoft Excel (.xls, .csv)
• Microsoft PowerPoint (.ppt)
• HTML
• XML
• Text

Ας υποθέσουμε, λοιπόν, ότι έχουμε ένα έγγραφο Word (.doc), το οποίο μεταφράσαμε χωρίς κάποιο μεταφραστικό εργαλείο, αντικαθιστώντας π.χ. το ξένο κείμενο με τη μετάφραση απευθείας μέσα στο Word και θέλουμε από αυτό να δημιουργήσουμε μία μεταφραστική μνήμη για να τη χρησιμοποιήσουμε στο νέο μεταφραστικό εργαλείο που μόλις αποκτήσαμε. Για να το κάνουμε αυτό, το μόνο που χρειαζόμαστε είναι το αρχικό έγγραφο Word και το τελικό μεταφρασμένο αρχείο.

Βήμα 1ο

Ανοίγουμε το πρόγραμμα και βλέπουμε την αρχική του οθόνη.

Εδώ πρέπει να ορίσουμε το αρχικό και το μεταφρασμένο αρχείο. Πατώντας στο αντίστοιχο κουμπί Browse…ανοίγει ένα παράθυρο όπου μπορούμε να εντοπίσουμε το εκάστοτε αρχείο μας. Αφού ορίσουμε τα αρχεία μας πατάμε το κουμπί Align και το πρόγραμμα χωρίζει το κείμενο σε προτάσεις και προσπαθεί να τις αντιστοιχήσει με τις προτάσεις του κειμένου στη γλώσσα-στόχος.

Βήμα 2ο

Το αποτέλεσμα της διαδικασίας αυτής ανοίγει σε ένα νέο παράθυρο όπου βλέπουμε ένα δίστηλο αποτελούμενο από τις παραλληλοποιημένες προτάσεις του αρχικού και του μεταφρασμένου κειμένου.

Κάνοντας διπλό κλικ μέσα σε κάποιο από τα κελιά μπορούμε να επεξεργαστούμε τόσο το αρχικό κείμενο όσο και τη μετάφραση, δηλαδή να προσθέσουμε ή να αφαιρέσουμε κείμενο.

Βήμα 3ο

Σε περίπτωση που το αρχείο μας δεν είναι ιδιαίτερα περίπλοκο, δεν είναι απίθανο το αυτόματο αυτό αποτέλεσμα της παραλληλοποίησης να είναι σωστό. Ωστόσο, αυτό δεν ισχύει πάντα και κάποιες προτάσεις μπορεί να μην έχουν αντιστοιχηθεί με τις σωστές μεταφράσεις ή κάποιες προτάσεις στο κείμενο-πηγή να μην έχουν καμία αντιστοιχία με το κείμενο-στόχος ή το αντίθετο. Για τις περιπτώσεις αυτές το Align Assist διαθέτει 4 κουμπιά που μας βοηθούν να διορθώσουμε τέτοια σφάλματα: Split, Merge, Delete, Swap.

Ας δούμε τι κάνει το καθένα από αυτά πιο αναλυτικά.

Το κουμπί Split χρησιμεύει στη διαίρεση των περιεχομένων ενός κελιού σε δύο τμήματα. Αν, για παράδειγμα, το πρόγραμμα έχει αντιστοιχήσει μία πρόταση της γλώσσας-πηγή με δύο στη γλώσσα-στόχος τότε πρέπει να «σπάσουμε» το περιεχόμενο του κελιού της γλώσσας-στόχος σε δύο κομμάτια.

Επιλέγοντας το κελί της γλώσσας-στόχος και πατώντας το κουμπί Split ανοίγει ένα παράθυρο με δύο πεδία. Σκοπός είναι να αποκολλήσουμε το κείμενο της δεύτερης πρότασης και να το επικολλήσουμε στο πεδίο Cell 2.

Πατώντας OK δημιουργούμε δύο ξεχωριστά κελιά για κάθε πρόταση.

Το κουμπί Merge χρησιμοποιείται για την ακριβώς αντίθετη περίπτωση, δηλαδή όταν για να πετύχουμε το σωστό αποτέλεσμα πρέπει να συγχωνεύσουμε το περιεχόμενο δύο ξεχωριστών κελιών. Ας πάρουμε, για παράδειγμα, τα κελιά της εικ. 7, όπου οι δύο προτάσεις της γλώσσας-στόχος που επισημαίνονται με το βέλος, πρέπει να συγχωνευθούν ώστε να αντιστοιχηθούν με τα περιεχόμενα της αγγλικής πρότασης της γραμμής 25, καθώς ο μεταφραστής έχει μεταφράσει τη μία πρόταση της αγγλικής γλώσσας με δύο προτάσεις στα ελληνικά.

Σε αυτή την περίπτωση, πατάμε πάνω στο ένα από τα δύο κελιά και με πατημένο το πλήκτρο Shift κάνουμε κλικ στο δεύτερο κελί για να τα επιλέξουμε και τα δύο. Τέλος, πατάμε το κουμπί Merge και τα δύο κελιά συγχωνεύονται και αντιστοιχίζονται με τη σωστή πρόταση.

Σειρά έχει το πλήκτρο Delete, το οποίο χρησιμεύει όταν έχουμε κάποιο κελί στη γλώσσα-πηγή ή τη γλώσσα-στόχος που δεν αντιστοιχεί με κάποιο άλλο (π.χ. μια πρόταση που ο μεταφραστής θεώρησε ότι δεν χρειάζεται να μεταφραστεί στη γλώσσα-στόχος καθώς δεν θα είχε κάποια σημασία για τον αναγνώστη της γλώσσας αυτής). Για να διαγράψουμε ένα κελί, κάνουμε απλά κλικ πάνω του και πατάμε το κουμπί Delete.

Τέλος, έχουμε το κελί Swap, το οποίο εναλλάσσει τη θέση  των επιλεγμένων κελιών. Αν για παράδειγμα η σειρά δύο προτάσεων έχει αναστραφεί στη μετάφραση, μπορούμε να επιλέξουμε τα δύο αντίστοιχα κελιά στη γλώσσα-πηγή (με το πλήκτρο Shift όπως πιο πάνω) και με το κουμπί Swap να αναστρέψουμε τα κελιά διορθώνοντας έτσι την αντιστοιχία.

Βήμα 4ο

Αφού κάνουμε τις απαραίτητες διορθώσεις μπορούμε να εξάγουμε το αποτέλεσμα της παραλληλοποίησης σε μορφή TMX που μπορεί να εισαχθεί και να χρησιμοποιηθεί από όλα τα προγράμματα μεταφραστικού περιβάλλοντος. Για να το κάνουμε αυτό, πατάμε Save > Save TMX Memory. Στο παράθυρο που ανοίγει, δίνουμε ένα όνομα στο αρχείο .tmx και επιλέγουμε τη θέση αποθήκευσής του. Έτσι δημιουργούμε μια μεταφραστική μνήμη που περιέχει τις προτάσεις που μόλις παραλληλοποιήσαμε και που μπορούμε να αξιοποιήσουμε σε μελλοντικές μεταφράσεις μέσα από ένα οποιοδήποτε εργαλείο.

Quick tip: Αν έχουμε να παραλληλοποιήσουμε πολύ μεγάλα αρχεία και θέλουμε να συνεχίσουμε τη διαδικασία της επεξεργασίας μια άλλη στιγμή μπορούμε να σώσουμε την παραλληλοποίηση σε ένα αρχείο .ftm πατώντας File > Save. Έτσι έχουμε τη δυνατότητα να ανοίξουμε κάποια άλλη στιγμή το αρχείο αυτό στο Align Assist και να συνεχίσουμε τις διορθώσεις μας μέχρι να είμαστε έτοιμοι να δημιουργήσουμε τη μνήμη TMX μας.

Ο Νίκος Κάτρης σπούδασε Μετάφραση στο Τμήμα Ξένων Γλωσσών Μετάφρασης και Διερμηνείας του Ιονίου Πανεπιστημίου, ενώ αυτή την περίοδο παρακολουθεί το μεταπτυχιακό πρόγραμμα του Πανεπιστημίου του Λίμερικ «MSc in Multilingual Computing and Localization». Εργάζεται ως μεταφραστής και επιμελητής τεχνικών κειμένων, είναι πιστοποιημένος χρήστης του SDL Trados Studio και διδάσκει μεταφραστικά εργαλεία στα τμήματα του Κέντρου Μετάφρασης, Διερμηνείας και Διεθνών Σχέσεων του City Unity College.