Τουρισμός και μετάφραση
της Εύης Κλούρα
Πρόσφατα συμμετείχα σε ένα Συνέδριο Τουριστικής Ανάπτυξης και με την ιδιότητα του πολίτη που ενδιαφέρεται για την ανάπτυξη του τόπου του και με την ιδιότητα του επαγγελματία μεταφραστή, δεδομένου ότι ο τουρισμός είναι ένα προϊόν που ασκεί καταλυτική επίδραση σε πολλούς τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, σε οικονομικό, κοινωνικό αλλά και πολιτισμικό επίπεδο. Σχεδόν όλοι οι ομιλητές κατέληξαν στην κοινή πεποίθηση ότι για να αναπτυχθεί ο τουρισμός χρειάζεται ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΣΜΟΣ. Ο κάθε ομιλητής λοιπόν εξηγούσε τι σημαίνει επαγγελματισμός από τη δική του οπτική γωνία και από το δικό του επιστημονικό πεδίο. Για παράδειγμα, το προσωπικό που εμπλέκεται στον τουριστικό τομέα είναι απαραίτητο να έχει γνώση του αντικειμένου καθώς και να διακατέχεται από αρετές, όπως η ευγένεια. Από την πλευρά του γαστρονομικού τουρισμού, είναι απαραίτητο να αναδείξουμε τα τοπικά μας προϊόντα (ποιότητα) ώστε να προβληθεί κατά τον καλύτερο τρόπο η ταυτότητα της περιοχής. Ακούγοντας όλες αυτές τις ενδιαφέρουσες πληροφορίες, αναρωτήθηκα ποιος είναι ο ρόλος της μετάφρασης στον τουρισμό. Εξάλλου, δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε δει “μαργαριτάρια” ξεκινώντας από πινακίδες, περνώντας σε μενού και καταλήγοντας σε ταξιδιωτικούς οδηγούς και όχι μόνο.
Λάθος μεταφραστικές επιλογές από μη επαγγελματίες μεταφραστές και αναρωτιέμαι “ποιος να φταίει άραγε;”. Σίγουρα όχι ο μεταφραστής, αλλά αυτός που αναθέτει μια τόσο σοβαρή δουλειά σε κάποιον “ελαφρά τη καρδία”. Πολλά τα παραδείγματα από τις τοπικές μας κοινωνίες: Δήμοι που αναθέτουν τη μετάφραση του ταξιδιωτικού τους χάρτη στο γραφίστα. Με τη σειρά του ο γραφίστας αναθέτει τη μετάφραση σε κάποιον μεταφραστή, επαγγελματία ή μη, γιατί απλά αυτόν βρίσκει και δεν γνωρίζει κάποιον άλλον. Εστιατόρια, ταβέρνες, ξενοδοχεία και γενικά χώροι εστίασης και αναψυχής που αναθέτουν τα μενού τους, τις ιστοσελίδες τους και τα προϊόντα τους σε κάποιον φίλο που απλά γνωρίζει αγγλικά, γαλλικά και ούτω καθεξής. Εταιρείες που θέλουν να προβάλουν τα προϊόντα τους στο εξωτερικό και να κάνουν εξαγωγές καταλήγοντας να κάνουν Google Translate για να τους κοστίσει πιο φτηνά και στο τέλος… δεν εξάγουν τα προϊόντα τους. Και μετά λένε ότι για όλα ευθύνεται η κρίση. Όλα αυτά δεν ανήκουν στη σφαίρα του φανταστικού, αλλά είναι παραδείγματα της καθημερινής μας ζωής.
Και συνεχίζω να αναρωτιέμαι πού είναι ο επαγγελματισμός; Μόνο στο κομμάτι που μας ενδιαφέρει; Ας υποθέσουμε ότι προσλαμβάνω τον καλύτερο μάγειρα, εξασφαλίζοντας την καλύτερη ποιότητα για το εστιατόριό μου. Άραγε εκεί τελειώνει η υποχρέωσή μου ως επαγγελματίας; Αυτό το προϊόν πώς θα το πουλήσω στον Άγγλο πελάτη μου; Βάζοντας τη λέξη “καλαμαράκι” ως “inkstand”;
Για να μην μιλήσω για πινακίδες που σε οδηγούν στο πουθενά και για ταξιδιωτικούς οδηγούς που σου προκαλούν γέλιο μέχρι δακρύων. Μερικά μόνο παραδείγματα θα σας πείσουν για τον επαγγελματισμό και τη σοβαρότητα πολλών.
Συνεπώς, αν θέλουμε να μιλάμε για επαγγελματισμό, πρέπει να είναι σε όλα τα επίπεδα: σε επίπεδο σχεδιασμού, οργάνωσης, ανάπτυξης και προβολής. Όσο τέλεια κι αν οργανώσουμε το προϊόν μας, αν αυτό δεν προβληθεί όπως πρέπει (και η μετάφραση είναι στο στάδιο της προβολής), τότε σίγουρα θα πάει χαμένο. Ας μην κάνουμε λοιπόν τσιγκουνιές, εκτός κι αν διαθέτουμε άφθονο χιούμορ και θέλουμε να κάνουμε τους γύρω μας εξίσου χαρούμενους!
Ο Δήμος Ξάνθης αποδεικνύεται ότι διαθέτει χιούμορ! Το πρόγραμμα του Καρναβαλιού μεταφρασμένο στα αγγλικά…
Το σημαντικό με τις πινακίδες είναι να κατευθύνεις τον ταξιδιώτη σωστά. Το τι θα συναντήσει εκεί, είναι άλλη υπόθεση…
Η Ευαγγελία Κλούρα σπούδασε μετάφραση στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο και είναι κάτοχος κοινού ελληνογαλλικού Π.Μ.Σ. στις «Επιστήμες της μετάφρασης – Μεταφρασεολογία και Γνωσιακές Επιστήμες». Από το 2013 ζει κι εργάζεται στην Άρτα, όπου διατηρεί το δικό της μεταφραστικό γραφείο (www.arta-translation.com). Είναι μέλος του Δ.Σ. της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Εθελοντών Αιμοδοτών και λατρεύει ό,τι έχει σχέση με τα γαλλικά.