Μερικές γενικές σκέψεις για την ουδετερότητα, την αμεροληψία και την αντικειμενικότητα του μεταφραστή
Ανάλογο προβληματισμό έχει εκφράσει η δρ. Kayoko Takeda κατά την 50η Ετήσια διάσκεψη της ΑTΑ το 2009[4], η οποία αναφέρει ότι «αν και ο μεταφραστής/διερμηνέας εργάζεται για τον πελάτη του, έχει επίσης αφοσίωση και πίστη στο επάγγελμά του. Αυτό σημαίνει ότι ο επαγγελματίας δεν είναι υποχρεωμένος να εξυπηρετεί όλα τα αιτήματα εργασίας του πελάτη, αν πιστεύει ότι δεν είναι κατάλληλα». Για το λόγο αυτό οι κώδικες δεοντολογίας επιτρέπουν περιθώρια απόρριψης της εργασίας/ανάθεσης αν τίθενται δεοντολογικά, ηθικά ή νομικά ζητήματα.
Η ουδετερότητα και η αμεροληψία ως αρχές έχουν αναλυθεί διεξοδικά στο πλαίσιο του ανθρωπιστικού δικαίου, ωστόσο θεωρώ ότι μπορούμε να δανειστούμε τις έννοιες και να προσαρμόσουμε την ουσία τους στον επαγγελματικό μας τομέα, ερμηνεύοντας την ουδετερότητα ως την μη ανάληψη θέσης κατά ή υπέρ (χαρακτηριστική στην περίπτωση των διερμηνέων όπως προαναφέρθηκε) και την αμεροληψία ως την παροχή υπηρεσιών άνευ διακρίσεων. Ως εκ τούτου, η ουδετερότητα θεωρείται η αρχή της αποχής ενώ η αμεροληψία η αρχή της δράσης. Η αμεροληψία είναι καθήκον και αρετή. Το να είσαι ουδέτερος δεν σημαίνει ότι είσαι αμερόληπτος ούτε αντικειμενικός. Σημαίνει ότι λαμβάνεις μια παθητική στάση έναντι των καταστάσεων που καλείσαι να μεταφράσεις ή να διερμηνεύσεις. Προσοχή όμως: ουδετερότητα και αμεροληψία (καθώς επίσης αντικειμενικότητα) ως προς την παροχή της υπηρεσίας, μέρος της οποίας είναι η αντιμετώπιση του προς μετάφραση κειμένου, χωρίς όμως το ίδιο το κείμενο να αποτελεί το μοναδικό κριτήριο και αυτοσκοπό ή να έχει την αποκλειστική προτεραιότητα.
Στο θέμα της ουδετερότητας έχει αναφερθεί και ο Newmark. «Οι μεταφραστές δεν μπορούν να είναι ουδέτεροι όταν πρόκειται για αληθή γεγονότα ή ζητήματα ηθικής. Πρέπει να παρεμβαίνουν, εντός και εκτός των κειμένων τους.»[5] Και επίσης «η ουδετερότητα του μεταφραστή αποτελεί μύθο»[6].
Από την άλλη, στο πλαίσιο διασφάλισης αυτής της περίφημης ουδετερότητας, μπορεί να υπάρχει η παρανόηση ότι ο μεταφραστής δεν πρέπει να εκφράζει τις πολιτικές του αντιλήψεις για να εφησυχάσει τον παραλήπτη των υπηρεσιών ως προς την ουδετερότητα/αμεροληψία/αντικειμενικότητα. Θα χαρακτήριζα αυτή την αντίληψη επιεικώς εσφαλμένη. Οι δικηγόροι μπορεί να είναι και οι ίδιοι πολιτευόμενοι, ωστόσο υπερασπίζονται τους πελάτες τους ανεξαρτήτως πολιτικών πεποιθήσεων. Οι γιατροί, είναι και αυτοί πολιτικά και κομματικά όντα, όμως δεν αρνούνται την περίθαλψη βάσει πεποιθήσεων, θρησκείας ή φυλετικής καταγωγής (και αν το πράξουν θα βρεθούν ενώπιον της δικαιοσύνης). Κατά τον ίδιο τρόπο, ο μεταφραστής μπορεί να έχει εκφρασμένες πολιτικές και κομματικές θέσεις και ανάλογη δράση, αλλά επίσης υπάρχουν δικλείδες που εξασφαλίζουν την απρόσκοπτη παροχή της υπηρεσίας του: κώδικες δεοντολογίας, συμβάσεις εμπιστευτικότητας/ εχεμύθειας και καλής εκτέλεσης έργου, όρκος στο δικαστήριο επί ποινή ψευδορκίας, αστικές και ποινικές κυρώσεις.
Αν μη τι άλλο, καθώς στόχος του μεταφραστή είναι να προάγει την κατανόηση μεταξύ εθνών, έχει κοινωνική και ηθική ευθύνη προς την ανθρωπότητα καθώς και προς τη γλώσσα. Ως διαμεσολαβητής και φορέας προσέγγισης λαών, πολιτισμών και ιδεολογιών, έχει καθήκον να λαμβάνει θέση απέναντι στα γεγονότα, και μάλιστα υπάρχουν μελέτες περιπτώσεων μεταφραστών που συνέβαλαν στην επιτέλεση κοινωνικών αλλαγών[7] ή ακόμα πώς η μετάφραση αποτέλεσε μέσο αντίστασης.
Το 2009, η γνωστή καθηγήτρια Mona Baker δημοσίευσε στο περιοδικό The Linguist ένα ενδιαφέρον άρθρο με τίτλο Forget neutrality και εξέτασε την περίπτωση μεταφραστών και διερμηνέων (εφεξής Μ/Δ για συντομία) που απορρίπτουν την ιδέα της «ουδετερότητας» – η οποία υπαγορεύει ότι οι Μ/Δ πρέπει να είναι απολιτικά όντα – για χάρη του «πολιτικού ακτιβισμού», αναφέροντας και καταγεγραμμένα συμβάντα όπου Μ/Δ αψήφησαν κώδικες δεοντολογίας ή συμβάσεις εμπιστευτικότητας όπου έκριναν ότι υπήρχε δημόσιο συμφέρον και ενεργούσαν για το κοινό καλό. 
Όπως πολύ σωστά αναφέρει η Mona Baker, πολλοί Μ/Δ συμμετέχουν σε ακτιβιστικές ενέργειες και ομάδες (είτε προσφέροντας τις υπηρεσίες τους στο κοινωνικό σύνολο είτε για την επίτευξη ενός πολιτικού στόχου) αυτό όμως δεν τους κάνει λιγότερο επαγγελματίες από εκείνους που δεν συμμετέχουν στα πολιτικά δρώμενα. Πολλοί είναι προασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και συνεισφέρουν εθελοντικά σε ανθρωπιστικές οργανώσεις και ΜΚΟ, όπως είναι ενδεικτικά η ομάδα Babels. Το άρθρο συνεχίζει με μια ιστορική αναδρομή και παρουσίαση των ομάδων που δραστηριοποιούνταν το 2009, όταν συντάχθηκε το άρθρο. Το μόνο σίγουρο είναι ότι μεταξύ 2009 και 2013, η ορμή αυτών των κινήσεων δεν έχει καταλαγιάσει, παρά μόνο τέτοιες πρωτοβουλίες έχουν πολλαπλασιαστεί και ενισχυθεί, τόσο σε αριθμό μελών όσο και σε κύρος, (π.χ. Translators without Borders, The Red T) ενώ διεθνείς ενώσεις, όπως η Διεθνής Ένωση Μεταφραστών (FIT/IFT), διαθέτουν ειδικές επιτροπές εργασίας για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ας μην ξεχνούμε την τεράστια διεθνή κινητοποίηση των Μ/Δ όταν η Αϊτή επλήγη από τον καταστροφικό σεισμό του 2010 και δημιουργήθηκαν τεράστιες γλωσσικές ανάγκες εξαιτίας της αναγκαίας συνεργασίας ετερόγλωσσων επίσημων τοπικών, διεθνών, κυβερνητικών και μη κυβερνητικών οργανώσεων και φορέων.